De kunst van onthechting. Hoe loslaten je juist dichter bij jezelf brengt

Er is een groot verschil tussen loslaten en onverschillig zijn. Het eerste vraagt moed, het tweede is vaak een verborgen vorm van vermijding. Onthechting is geen kilte of afstand, het is juist een warme vorm van aanwezigheid. Het is de kunst om volledig in verbinding te zijn met het leven, zonder erdoor meegesleurd te worden. Zonder je geluk te laten afhangen van hoe iets uitpakt of hoe iemand anders zich gedraagt.

Ik merk bij mezelf dat dit echt een dagelijkse oefening is. Soms denk ik dat ik iets allang losgelaten heb, totdat ik merk dat iets me ineens toch weer raakt, wanneer het niet gaat zoals ik het gehoopt had. Of wanneer boos of geraakt reageert en er bij mij een oude pijn van afwijzing geraakt wordt. Dan voel ik dat mijn gehechtheid niet vastzit aan de ander, maar aan de verwachting die ik had van hoe het zou moeten zijn. Of zelfs de verwachting die ik had van de verwachting die een ander van mij had. Dat is precies wat Boeddha bedoelde met: “The root of suffering is attachment.” De bron van lijden is hechting. Lijden ontstaat niet door wat er gebeurt, maar door onze weerstand tegen wat ís.

Luister het artikel hier op YouTube of als PodCast op Spotify of Apple Podcasts. 

Wat onthechting betekent

We hechten ons aan de verhalen die vaak hoofdzakelijk in ons eigen hoofd plaatsvinden, uitkomsten en beelden van hoe iets volgens ons en anderen hoort te zijn. We proberen het leven in een vaste, voorspelbare vorm te gieten, omdat dat ons een gevoel van veiligheid geeft. Maar het leven is nooit vast of voorspelbaar. Het stroomt, beweegt en nodigt je uit om mee te bewegen. Onthechting betekent dat je dat durft te accepteren en ontvangen. Dat je leert voelen wat er ís en het er te laten ‘zijn’, zonder het meteen te willen vasthouden of veranderen. Dat je durft te vertrouwen dat ook dit voorbijgaat, het mooie én het pijnlijke.

Echte onthechting gaat dus niet over kilte of afstand, maar over vrijheid en aanwezigheid in het nu. Het betekent niet dat je stopt met voelen, maar dat je stopt met jezelf verliezen in wat je voelt. Je wordt geen slaaf meer van je emoties, maar een bewuste waarnemer ervan. Je leert je gedachten en gevoelens oordeelloos te observeren in plaats van ze te worden en je erdoor te laten overnemen. En precies daar ontstaat innerlijke rust en veiligheid in jezelf.

De kern van ons lijden ligt in onze verwachtingen

Wat ik ook in mijn community vaak zie en hoor, is dat de grootste worstelingen niet ontstaan door wat iemand deed of zei, maar door de verwachtingen die we er zelf aan koppelen. “Als ik dit doe en aan mezelf werk, dan komt ze misschien bij me terug.” We maken onszelf en ons eigen geluk op die manier afhankelijk van wat een ander doet of niet doet of van een situatie waar we geen controle op hebben. “Als dit gebeurt, dan komt het goed”. Maar wat als we kunnen loslaten hoe het precies gebeurt en erop vertrouwen dat, dat wat gebeurt precies op de manier gebeurt die we nodig hebben op dit moment. Wat we verwachten, komt vaak voort uit oude overtuigingen: dat liefde pas veilig is als de ander het bevestigt, dat we pas genoeg zijn als iets lukt, dat we pas rust vinden als we weten hoe het afloopt.

Onthechting vraagt om overgave aan het niet-weten. Comfortabel worden met het oncomfortabele. En dat is misschien wel het moeilijkste wat er is voor een mens die wil begrijpen, verklaren en controleren. Maar het is ook de poort naar innerlijke vrijheid en veiligheid. Want zolang je gehecht bent aan hoe iets moet zijn, ontzeg je jezelf de kans om te ontvangen wat echt voor jou bedoeld is. Je zet iets vast in je hoofd en blokkeert het universum om haar werk te doen. Soms houdt het universum iets van je weg, niet omdat je het niet verdient, maar omdat het je wil leren om de bron van jouw vervulling in jezelf te vinden in plaats van buiten jezelf.

De vijf sleutels tot loslaten zonder jezelf te verliezen

Onthechting vraagt oefening. Het is geen knop die je omzet, maar een levenshouding die je stap voor stap ontwikkelt. Dit zijn vijf inzichten die helpen om los te laten zonder jezelf te verliezen:

1. Accepteer de illusie van dat dingen vast staan

Niets in het leven blijft hetzelfde. Alles verandert; mensen, situaties, seizoenen, getijden. Door te accepteren dat niets blijvend is en alles veranderlijk is, ontstaat er ruimte om te genieten van wat er nu is op dit moment, zonder angst dat het weer voorbijgaat of voor wat er komt.

2. Ben aanwezig

Wanneer je volledig aanwezig bent in het moment, hoef je ook niets vast te houden. Je ervaart het leven zoals het zich ontvouwt, zonder dat je het probeert te controleren. Aanwezigheid of ‘zijn’ is een van de grootste uitdagingen tegenwoordig door alle afleiding en de enorme hoeveelheid aan prikkels. Maar wanneer je jezelf echt bewust traint op oprechte aanwezigheid bij jezelf of bij een ander, zal je merken dat je veel beter kunt ontspannen in hoe dingen zijn op dit moment, zonder angst of verwachtingen.

3. Herkader je verwachtingen

Verwachtingen zijn vaak eigenlijk pogingen tot controle. Vraag jezelf af: wat als ik niets verwacht, maar alles waardeer wat er wél is? Wat als ik de ander accepteer precies zoals diegene is op dit moment, in plaats van hoe ik dat zou willen? Wat als ik het gedrag en de woorden van de ander serieus neem en luister naar wat dit mij vertelt, in plaats van vast te houden aan een potentie, hoop of verwachtingen?

4. Onthecht met liefde

Loslaten betekent niet dat je stopt met liefhebben of de banden met iedereen om je heen verbreekt. Het betekent dat je anderen de vrijheid gunt om zichzelf te zijn, eigen keuzes te maken en zijn of haar eigen pad te bewandelen, zonder jouw geluk daarvan afhankelijk te maken. Dat betekent dus ook dat je niet gaat wachten tot de ander uiteindelijk tóch gaat doen wat jij wilt. Dat is nog steeds niet loslaten maar controle.

5. Vraag jezelf af: wat houd ik nog vast?

Iedere keer als je spanning of angst voelt, stel jezelf dan deze vraag. Vaak ontdek je dat het niet de situatie zelf is die pijn doet, maar jouw verzet ertegen. Waar kun je dan weer terug zakken in vertrouwen en de wetenschap dat je je niet hoeft te verzetten en dat precies wat voor jou bestemd is, jou ook zal toekomen?

Hoe weet je of je teveel gehecht bent aan een uitkomst?

Vaak merk je pas dat je iets teveel vasthoudt als iets niet loopt zoals je had gehoopt. Je merkt dat je gaat proberen de situatie te sturen, te begrijpen of te vormen naar jouw verwachting, in plaats van dat je erop vertrouwt dat het goed is zoals het is. Het is die subtiele spanning tussen controle en overgave; de behoefte om grip te krijgen op hoe en wat er gaat gebeuren, terwijl het leven juist vraagt om los te laten en te laten zijn.

Een paar signalen dat je te sterk gehecht bent aan een uitkomst zijn:

• Je overdenkt situaties eindeloos, vooral als iets niet gaat zoals je zou willen.
• Je stemming gaat op en neer afhankelijk van wat anderen zeggen, doen of denken.
• Je vindt het moeilijk om ‘nee’ te zeggen uit angst iemand teleur te stellen.
• Je voelt je verantwoordelijk voor ieders geluk en problemen, eerder dan die van jezelf.
• Je voelt onrust of spanning als iets niet volgens plan verloopt.
• Je piekert over wat je anders had kunnen doen om het “goed te laten gaan”.
• Je probeert tussen de regels door te lezen of gedrag van anderen te analyseren om zekerheid te krijgen.
• Je voelt teleurstelling of afwijzing als iemand niet reageert zoals jij had gehoopt.
• Je ervaart een constante behoefte aan bevestiging of duidelijkheid van anderen.
• Je vindt het moeilijk om te ontspannen of aanwezig te zijn in het moment zolang er iets “open” staat.
• Je stelt je eigen behoeften uit om harmonie te bewaren of controle te houden over de situatie.
• Je denkt regelmatig als dit… dan dat: “Als dit of dat eindelijk gebeurt, dan kan ik pas rusten, ontspannen of gelukkig zijn.”

Wanneer je deze patronen herkent, ben dan eens lief voor jezelf. Het is geen teken van falen, maar een uitnodiging om te groeien in vertrouwen en te oefenen in loslaten, juist wanneer je merkt dat je hoofd alles wil vasthouden.

Emotionele onthechting: voelen zonder jezelf te verliezen

Emotionele onthechting betekent niet dat je je afsluit of je gevoelens vermijdt maar juist het tegenovergestelde. Het is de kunst om volledig te durven voelen, zonder dat je jezelf verdrinkt in wat je voelt. Je laat gevoelens van pijn, verlangen angst en liefde toe, maar je laat er niet langer door je koers bepalen. Je wordt niet meer overspoeld door emoties, maar leert erin aanwezig te blijven.

Het verschil is subtiel maar wezenlijk: je ervaart je emoties, maar je bent ze niet. Je kunt verdriet voelen zonder erin te zwelgen, verlangen ervaren zonder het te moeten vervullen, en liefde voelen zonder bang te zijn om die te verliezen. Je observeert de golf in plaats van erin te verdrinken en precies dáárdoor kom je dichter bij jezelf.

We denken altijd dat je dichterbij jezelf komt als de dingen precies gebeuren zoals je wilt of voelt dat je wilt dat ze gebeuren….Maar dat idee is precies wat jouw vasthoudt en je flow belemmert. Wat als je nu eens stopt met proberen die rivier tegen te houden en er gewoon eens naast gaat staan en het laat stromen?

Dat is emotionele vrijheid: voelen zonder vast te grijpen, ervaren zonder te controleren. Want wanneer je aanwezig blijft bij wat er gebeurt, zonder oordeel en zonder jezelf ermee te identificeren, ontstaat rust. Zelfs midden in de chaos.

Maar hoe doe je dat, onthechten? Hoe blijf je open en betrokken, zonder jezelf te verliezen in verwachtingen, emoties of de reactie van een ander?

Hoe doe je dat, onthechten?

Onthechten is geen trucje wat je even toepast. Het is iets wat je gaandeweg leert, door aanwezig te blijven bij wat er in je gebeurt in plaats van er meteen iets aan te willen veranderen. Vaak merk je dat je pas kunt loslaten als je eerst durft toe te laten.

Het begint bij bewustwording. Signaleren waar je spanning voelt, waar je controle probeert te houden of waar je verwachtingen vasthouden aan hoe iets ‘zou moeten zijn’. In plaats van jezelf te veroordelen, kun je dat simpelweg waarnemen. Alleen dat brengt al ruimte.

Hoe meer je leert om te voelen zonder er een verhaal van te maken, hoe meer je merkt dat emoties vanzelf komen en weer gaan. Verdriet, verlangen, hoop, teleurstelling, alles beweegt. Niets blijft voor altijd hetzelfde. Als je dat beseft, hoef je niet meer te vechten tegen wat er is op dit moment.

Uiteindelijk is onthechting een vorm van vertrouwen. Vertrouwen dat het leven zich ontvouwt precies zoals het bedoeld is, ook als je het nu nog niet kunt overzien. Het is ook thuiskomen bij jezelf, zodat je vanuit rust en vrijheid kunt liefhebben zonder te hoeven vasthouden, duwen of trekken.

Hoe vaker je het oefent, hoe sneller je het herkent. Op het moment dat je voelt dat je gespannen raakt, dat je wilt controleren of dat je verstrikt raakt in gedachten, weet je: dit is mijn uitnodiging om te zakken, om los te laten, om weer te vertrouwen.

Onthechten is geen prestatie of iets dat je bereikt; het is een manier van leven. Een andere manier van kijken, reageren en aanwezig zijn. Naarmate je die houding vaker oefent, merk je dat iets verschuift. Waar je eerder probeerde te controleren, ontstaat nu vanzelf meer vertrouwen. Waar je eerst spanning voelde, komt rust. En waar je voorheen afhankelijk was van wat er buiten je gebeurde, voel je een stille zekerheid vanbinnen.

Van controle naar vertrouwen

Dat is de essentie van onthechting: de verschuiving van controle naar vertrouwen. Boeddha zei: “Hechting is de bron van lijden, maar onthechting betekent niet dat je niets bezit — het betekent dat niets jou bezit.”  Dat is innerlijke vrijheid. Je mag liefhebben, verlangen en creëren, maar wanneer jouw geluk afhankelijk wordt van het resultaat, verlaat je jezelf.

Ik zie dit proces steeds weer bij de mensen in mijn programma. Het moment waarop ze ineens voelen dat ze niet meer hoeven te vechten, niet meer hoeven te bewijzen of te pleasen. Het moment dat je stopt met zoeken naar bevestiging buiten jezelf en voor het eerst écht rust vindt in wie je bent. Dàt is het moment waarop onthechting voelbaar wordt: wanneer je niet langer probeert vast te houden aan wat je niet kunt controleren, maar vertrouwt dat het leven precies gaat zoals het bedoeld is.

Het moment waarop je voelt dat je niet meer hoeft te pleasen of te fixen, dat je niet meer op zoek bent naar bevestiging van buitenaf om je geliefd te voelen. Dat moment waarop je opgelucht kunt ademhalen en eindelijk kunt ontspannen en thuiskomen in jezelf, dát is onthechting. Dat is de energie van vertrouwen. Van weten dat alles precies gaat zoals het moet, ook als je het nog niet helemaal kunt overzien. Want zoals Kierkegaard zei:

“Je begrijpt het leven vaak pas achteraf, maar je moet het vooruit durven leven.”

De kracht van overgave

Hoe meer je dit leeft, hoe dieper je verbindt. Omdat je niet meer vanuit angst of tekort in relatie bent, maar vanuit liefde en overvloed. Je hoeft een ander niet meer te claimen, want je bént al compleet. Je hoeft niet meer bang te zijn dat iets verdwijnt, want je weet dat iets wat werkelijk van jou is, nooit verloren kan gaan.

Onthechting is een levenskunst. Een dagelijkse beweging tussen voelen en vertrouwen. Tussen aanwezig blijven en loslaten. En hoe vaker je kiest voor overgave in plaats van controle, hoe lichter het leven voelt.

Een oefening in loslaten

Als dit thema je raakt, oefen dan de komende dagen met één kleine stap: observeer waar je nog vasthoudt of waar je geneigd bent om vast te houden. Misschien aan een gedachte, een herinnering, een overtuiging of een persoon. En vraag jezelf af: wat als ik dit gewoon laat zijn, zonder het te willen veranderen? Wat als je vertrouwt dat alles wat bedoeld is, vanzelf een weg vindt?

Dat is de oefening. Niet één keer, maar elke dag opnieuw. En precies dát is waar we in mijn programma Stevig op Jezelf Staan samen in trainen, om de controle los te laten en weer te vertrouwen, in jezelf en in het universum, zodat je kunt leven en liefhebben vanuit rust, vertrouwen en zelfliefde.

Liefs Fanny