Macht, controle & zelfbeschikking in relaties en hoe je jezelf weer terugvindt

Je hebt vast weleens gemerkt dat je jezelf kunt verliezen in een relatie. In het begin voelt het misschien onschuldig, maar langzaam, zonder dat je het door hebt, verlies je de grip op je eigen leven. Je hebt het gevoel dat je steeds verder van jezelf verwijderd raakt, je behoeften en verlangens steeds meer opzij zet, en je regie langzaam uit handen geeft. Dit gebeurt vaak zonder dat je het direct door hebt, maar het heeft diepe gevolgen voor je welzijn. Het hebben van regie over je eigen leven is essentieel voor geluk en emotionele gezondheid. Het is de basis voor een gezonde relatie met jezelf en anderen. Wanneer je de regie over je leven verliest, verlies je niet alleen jezelf, maar ook je gevoel van eigenwaarde. Dit kan leiden tot gevoelens van verwarring, angst en machteloosheid. Dit proces kan beginnen zonder dat je het merkt, maar zodra je het in de gaten hebt, is het vaak moeilijk om het weer terug te nemen.

Luister het artikel hier op YouTube of als PodCast op Spotify of Apple Podcasts. 

Het begin van het verlies van regie

In het begin van relaties zie je vaak dat mensen in de verleiding komen om zichzelf weg te cijferen voor de ander. Dit komt vaak voort uit de wens om geliefd te zijn of verbinding te maken. Misschien heb je het zelf ook weleens meegemaakt: je denkt dat je liefde of goedkeuring van de ander kunt krijgen door jezelf op de achtergrond te plaatsen en de behoeften van de ander voorop te stellen. Dit is vaak iets wat we in onze jeugd hebben geleerd – bijvoorbeeld dat we liefde krijgen door voor anderen te zorgen en onszelf weg te cijferen.

In eerste instantie lijkt dit misschien heel normaal en zelfs liefdevol. Je zorgt voor de ander omdat je het gevoel hebt dat dit de manier is om waardering of verbinding te krijgen. Maar langzaam komt er steeds minder ruimte voor jouw eigen verlangens, behoeftes en grenzen. En voor je het weet, ben je je eigen regie over je leven kwijtgeraakt.

Wat er gebeurt als je regie verliest?

Als mensen hun regie en eigen inbreng verliezen, kan dat op verschillende manieren een negatieve impact hebben:

• Verminderde motivatie en betrokkenheid; Wanneer mensen geen invloed hebben op beslissingen of geen ruimte krijgen om zelf te handelen, voelen ze zich vaak niet gehoord of gewaardeerd. Dit leidt tot minder motivatie en een afname van betrokkenheid.
• Afhankelijkheid en passiviteit; Mensen die langdurig geen regie hebben, kunnen afhankelijk en passief worden. Ze verliezen het vertrouwen in hun eigen capaciteiten en zijn minder geneigd zelf verantwoordelijkheid te nemen.
• Frustratie en weerstand; Het gevoel geen controle te hebben over je eigen leven of omgeving kan leiden tot frustratie, weerstand en zelfs rebellie tegen degene die de regie wegneemt.
• Verminderde zelfwaardering; Zonder regie ervaren mensen vaak minder autonomie en controle over hun leven, wat kan leiden tot een afname van zelfwaardering en een gevoel van machteloosheid.
• Impact op mentale gezondheid; Het wegnemen van autonomie kan gevoelens van stress, angst en depressie versterken. Mensen hebben een aangeboren behoefte om keuzes te maken en invloed te hebben op hun omgeving.
• Beperkte groei en creativiteit; Zonder eigen inbreng worden mensen minder uitgedaagd om creatief te denken of om te groeien. Ze ontwikkelen zich minder snel en blijven vaak in hun comfortzone hangen.
• Verstoorde relaties; In persoonlijke of werkrelaties kan het wegnemen van regie leiden tot een verstoorde dynamiek. De relatie wordt ongelijkwaardig, met één partij die domineert en de ander die zich ondergeschikt voelt.

Het verlies van regie is dus veel meer dan alleen een moment van verwarring. Het heeft invloed op je gevoel van waarde, je motivatie, je mentale gezondheid en je vermogen om te groeien.

Waarom we meegaan in dit proces

Waarom ga je eigenlijk mee in dit proces? Het is vaak niet iets wat je bewust doet. In veel gevallen komt dit voort uit een diepgeworteld verlangen naar verbinding, acceptatie en liefde. Je hebt misschien geleerd dat je liefde kunt krijgen door jezelf aan te passen aan de ander, door in te spelen op hun behoeften en door je eigen verlangens opzij te zetten. In een relatie kan dit zelfs onbewust verslavend aanvoelen: de goedkeuring van de ander voelt als een bevestiging van je waarde.

Maar deze dynamiek gaat vaak veel dieper. Het kan het gevoel oproepen dat je alleen nog maar bestaat door de ander, alsof jouw leven niet meer compleet is zonder die persoon. De gedachte dat je diegene zou verliezen, kan zo beangstigend zijn dat het voelt alsof je zelf niet meer zou kunnen overleven zonder hun aanwezigheid. Het is een verlammende angst, de angst dat het verlies van deze ene persoon gelijkstaat aan het verlies van jezelf, van je eigen bestaansrecht. Dit gevoel van afhankelijkheid wordt zo diep geworteld, dat je zelfs denkt dat je zonder diegene niet verder kunt leven. Dit is niet zomaar verslavend; het voelt als doodsangst. Het is de angst dat je compleet verdwijnt als de ander zich terugtrekt. En doordat deze angst zo diep zit, voel je je gedwongen vast te blijven houden aan deze persoon – zelfs als diegene, door de dynamiek van de relatie, de reden is dat je jezelf bent verloren. Het is deze persoon die, door hun gedrag en de manier waarop de relatie zich ontwikkelde, je in deze toxische en onveilige situatie heeft gebracht. Toch blijf je vastklampen, omdat je niet kunt zien dat je ook zonder hen kunt bestaan. Je hebt het gevoel dat je niet anders kunt dan deze destructieve verbinding in stand houden, omdat je bang bent voor wat er zou gebeuren als je het loslaat.

De dynamiek van macht en machteloosheid in relaties

In veel relaties, vooral in gevallen waar de regie langzaam uit handen wordt genomen, speelt de dynamiek van macht en machteloosheid een grote rol. Dit is vaak een subtiele, maar krachtige beweging die langzaam in de relatie sluipt. Aan de ene kant kan de ene partner (de machtige) controle uitoefenen, soms op een manier die de ander (de machteloze) afhankelijk maakt. Dit kan beginnen met kleine concessies of manipulaties, maar kan uiteindelijk leiden tot een ongelijkwaardige machtsverhouding waarin de ander zich niet meer in staat voelt om voor zichzelf op te komen of beslissingen te nemen.

De dynamiek van macht en machteloosheid veroorzaakt niet alleen emotionele stress, maar creëert ook een gevoel van angst en onveiligheid. Wanneer jij je machteloos voelt in een relatie, voel je vaak dat je geen controle hebt over je eigen leven en keuzes. Dit veroorzaakt onzekerheid, omdat je niet kunt voorspellen hoe de ander zal reageren, of je in staat zult zijn je eigen behoeftes te uiten, of zelfs of je je veilig kunt voelen in je eigen emoties.

Deze onvoorspelbaarheid – de constante verandering tussen periodes van controle en machteloosheid – maakt het moeilijk om rust en stabiliteit te ervaren. Dit creëert een vicieuze cirkel: de angst om de controle te verliezen zorgt ervoor dat je steeds meer toegeeft aan de ander, maar dit versterkt juist je gevoel van machteloosheid.

In relaties waar deze dynamiek sterk aanwezig is, kan er een constante spanning zijn. Dit leidt tot gevoelens van onveiligheid. Wanneer je jezelf niet kunt zijn, wanneer je je eigen gedachten, gevoelens en verlangens niet kunt uiten, of wanneer je je zorgen maakt over de gevolgen van je keuzes, ontstaat er een diepe innerlijke onzekerheid. Je gaat je afvragen of je wel genoeg bent, of je wel mag zijn wie je bent, en of je wel veilig bent in de relatie. Dit verhoogt je angst en maakt het moeilijk om te vertrouwen op jezelf en de ander.

Hoe machteloosheid angst versterkt

Machteloosheid versterkt angst, omdat het mensen in een staat van constante waakzaamheid plaatst. Wanneer je niet weet of je de regie kunt houden over je leven of wanneer je voortdurend moet afstemmen op de ander, ga je automatisch naar een staat van overleven. Dit kan leiden tot verhoogde stressniveaus, spanning in je lichaam en gevoelens van permanente onzekerheid.

In dit soort relaties kan angst je gedachten gaan beheersen, wat resulteert in een constante zoektocht naar goedkeuring of een hoopvolle verwachting dat de ander niet boos of afstandelijk zal worden. Het kan zelfs zo ver gaan dat je het gevoel hebt dat je jezelf niet meer kunt vertrouwen of dat je zelfs je eigen verlangens niet meer kunt herkennen, omdat je constant in de spiegel van de ander kijkt. Dit versterkt het gevoel van onveiligheid: je weet niet meer wie je werkelijk bent, wat je echt wilt of hoe je je eigen emoties kunt reguleren.

Waarom onveiligheid relaties verstoort

Relaties waar macht en machteloosheid centraal staan, worden gekenmerkt door een gebrek aan vertrouwen en wederzijds respect. Onveiligheid maakt het moeilijk om authentiek te zijn, en zonder authenticiteit is er geen echte verbinding. Wanneer je jezelf niet kunt zijn, wanneer je je voortdurend aanpast of je gevoelens onderdrukt om de ander niet te kwetsen of boos te maken, verlies je je vermogen om op een gezonde manier met de ander om te gaan.

De angst die door deze dynamiek wordt gevoed, kan leiden tot verstoorde communicatie, een afname van intimiteit en een verwaarlozing van de emotionele behoeften van beide partners. Wanneer de regie bij de ander ligt, krijg je het gevoel dat je geen waarde hebt in de relatie – je voelt je niet gehoord, niet gezien, en je komt in een situatie waarin je niet weet hoe je jezelf kunt beschermen of kunt handelen in je eigen belang.

Zelfleiderschap en de kracht van zelfbeschikking herstellen

Het mooie aan zelfbeschikking is dat het draait om de regie nemen over je eigen leven, gebaseerd op je innerlijke kracht en autonomie.

Zelfleiderschap begint met bewustwording: herkennen wanneer je jezelf verliest in de behoeften en verwachtingen van anderen. Het gaat om het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen welzijn door grenzen te stellen, keuzes te maken die in lijn liggen met jouw waarden, en te handelen vanuit je eigen authentieke kern.

Het herstellen van zelfbeschikking vraagt moed, vooral wanneer schuldgevoelens of de angst om anderen teleur te stellen de kop opsteken. Toch is dit proces essentieel, omdat het niet egoïstisch is om jezelf op de eerste plaats te zetten, maar juist een daad van zelfzorg en respect. Door je eigen leiderschap te omarmen, leer je luisteren naar je behoeften en creëer je een gezonde balans tussen geven en ontvangen in relaties.

Zelfleiderschap betekent dat jij de verantwoordelijkheid neemt om je leven vorm te geven, los van externe omstandigheden of goedkeuring van anderen. Wanneer je vanuit deze innerlijke kracht leeft, ontwikkel je meer zelfvertrouwen en veerkracht, wat niet alleen jou ten goede komt, maar ook je relaties verdiept.

Dit proces is transformerend: je creëert niet alleen ruimte voor persoonlijke groei, maar legt ook de basis voor gelijkwaardige en respectvolle verbindingen. Want gezonde relaties ontstaan wanneer beide partners zichzelf kunnen zijn en vanuit een plek van evenwicht en kracht naar elkaar kunnen toe bewegen.

Een gezonde relatie

In een echte, liefdevolle relatie voel je je veilig om jezelf te zijn, zonder angst voor verlies. Je hebt ruimte om je eigen identiteit te behouden en tegelijkertijd een diepe, verbonden relatie te hebben. Gezonde relaties zijn gebaseerd op wederzijds respect en liefde, waarbij beide partners hun eigenwaarde vanuit zichzelf halen, niet van de ander. In zo’n relatie geef je elkaar de vrijheid om te groeien, onafhankelijk van elkaar, terwijl je samen de reis maakt. Het tegenovergestelde van de dynamiek die we hierboven beschrijven is een relatie waarin jij je veilig voelt, waar je elkaar niet vasthoudt uit angst voor verlies, maar vanuit liefde, keuze en vertrouwen. Het is een relatie waarin jij regie hebt over je eigen leven, waarin je je gelukkig voelt, ongeacht de ander, en waarin je elkaar ondersteunt in plaats van elkaar te definiëren of in leven te houden. Als je jezelf volledig hebt omarmd en regie hebt over je eigen leven, kun je echt een gezonde, gelijkwaardige en liefdevolle verbinding aangaan, zonder te vrezen voor je eigen bestaan.

Herontdek de kracht in jezelf: Bouw aan gezonde relaties

Het verlies van regie in een relatie kan sluipend gebeuren, maar het effect op je emotionele welzijn is vaak diepgaand. De sleutel ligt in het opnieuw verbinden met jezelf. Door stil te staan bij wie je werkelijk bent en wat je nodig hebt, kun je jouw innerlijke kracht aanspreken. Het gaat niet alleen om jezelf op de eerste plaats zetten, maar om vanuit eigenwaarde te handelen en gezonde grenzen te stellen. Vanuit die stevige basis kun je sterker in het leven staan en gelijkwaardige, liefdevolle relaties aangaan.

Wil jij jouw innerlijke kracht herontdekken en de regie over je leven terugnemen? Met mijn programma en persoonlijke begeleiding help ik je om vanuit binnenuit te groeien. Samen werken we eraan dat je onafhankelijk van je omgeving sterker en gelukkiger wordt. Zet vandaag de eerste stap en ervaar wat het betekent om in je kracht te staan en kijk bij Stevig op Jezelf Staan via de link of plan vrijblijvend een kennismaking in!

Liefs Fanny