Relatieverslaving en (on)afhankelijkheid - 3 hechtingstijlen
Kenmerkt jouw relatie zich door veel onrust, onduidelijkheid over waar je staat in jullie relatie, frustratie en heftige emoties? Als jij zelf een angstig vermijdende hechtingsstijl hebt of de neiging daartoe en jouw partner juist een vermijdende hechtingsstijl dan botsen jullie ergens diep vanbinnen. Waar jij juist verlangt naar intimiteit, voelt hij zich niet op zijn gemak en voelt het juist als een bedreiging wanneer jij dichterbij komt.
Luister het artikel hier als Podcast
Of lees rustig verder...
John Bowlby omschrijft in zijn hechtingstheorie uit 1988 vier verschillende dynamieken vanuit de hechting van mensen en hoe zij relaties aangaan met anderen. In eerste instantie ging het om de hechting van jonge kinderen, die met name ontstaat door interacties met onze ouders in de eerste zeven levensjaren maar daarna bleek dat de hechtingstheorie ook volwassenen betrof en dat de hechtingsstijl ook op latere leeftijd kan veranderen door levenservaringen.
Behoefte aan veiligheid en geborgenheid
De gehechtheidstheorie geeft inzicht in de algemene menselijke behoefte aan veiligheid en geborgenheid, en in de angst om die veiligheid te verliezen. De hechting zorgt voor patronen in relaties, als een script dat steeds opnieuw wordt afgedraaid en vaak van generatie op generatie wordt doorgegeven. Wanneer jij een angstige hechtingsstijl hebt, dan heb je hier het meeste te winnen. Want als jij je beter bewust bent van wat je nodig hebt in een relatie, dan kun je daar meer naar gaan handelen en in de toekomst een betere partner keuze maken.
Wat zijn de verschillende hechtingsstijlen?
Angstig gehecht
Je bent het liefste dicht bij je liefdespartner en hebt het vermogen om op een diep niveau te verbinden met anderen. Maar wanneer je het gevoel krijgt dat jouw partner niet in dezelfde mate dicht bij jou wil zijn zoals jij dat zou willen, maakt dat jou angstig. Je hebt last van verlatingsangst, bent gevoelig voor stemmingswisselingen in jullie relatie en voelt anderen heel goed aan. Omdat je steeds aan het afstemmen bent op wat de ander voelt en hoe jou partner zich gedraagt tegenover jou, kost een relatie veel emotionele energie. Je trekt het gedrag van je partner je vaak te persoonlijk aan en hebt dan de neiging om passief agressief te reageren en dingen te zeggen waar je later spijt van krijgt, omdat je het moeilijk vind om rechtstreeks jouw emoties en gevoelens kenbaar te maken aan de ander omdat je bang bent om dan afgewezen te worden. Geeft jouw partner je daarentegen duidelijkheid, persoonlijke aandacht en geruststelling, dan ben je in staat jouw zorgen achter je te laten en je tevreden te voelen in je relatie.
Veilig gehecht
Jij hoeft er geen moeite voor te doen om in een relaties liefdevol en warm te zijn. Dit gaat jou natuurlijk af. Je geniet van intimiteit en samen zijn, zonder je overdreven zorgen te maken of jouw partner wel van jou houdt of bij je blijft. Je bent niet snel van slag over jouw relatie, communiceert jouw behoeften en gevoelens goed naar je partner en pikt zijn emotionele signalen goed op, zonder dat je ze op jezelf betrekt. Je deelt je successen en je ongemak met hem en bent er ook voor hem, wanneer dat nodig is.
Vermijdend gehecht
Voor jou is onafhankelijkheid, autonomie en vrijheid het allerbelangrijkste. Dit staat voor jou op de eerste plaats vóór jouw intieme relaties. Je wilt zeker wel dichtbij anderen zijn maar je voelt je niet op je gemak wanneer de ander te dichtbij komt en bent daarom geneigd om je partner op afstand te houden. Je besteed weinig energie aan je relatie en om eventueel afgewezen te worden en stelt je moeilijk oprecht open voor je partners, die er vaak over klagen dat je emotioneel afstandelijk bent of ongevoelig lijkt te zijn. Je bent bang om de controle, jouw eigen autonomie en vrijheid te verliezen, wanneer je een diepere verbinding aangaat met je partner. Daarom houd je je partner op afstand en focus je vooral op jezelf en je eigen vrijheid.
Een combinatie van deze hechtingsstijlen komt ook voor en kunnen ook variëren in verschillende relaties. Zo kun je in een relatie enerzijds heel bang zijn voor afwijzing en er alles aan doen om een diepere verbinding te krijgen. Maar voel je je vervolgens afgewezen, dan doe je er alles aan om de ander juist te vermijden.
Verbinden vanuit zelfliefde ipv angst
Hoe ga jij relaties aan met anderen?
Kennis over je eigen hechting profiel kan je helpen jezelf beter te begrijpen en de manier waarop je relaties aangaat met anderen. Dit inzicht kan je helpen om jouw eigen hechting veiliger te maken, zodat je jouw gedrag kunt aanpassen en effectiever kan maken en zo ook een totaal ander en beter effect krijgt in jouw relaties. Wanneer je een stevigere basis vindt in jezelf, onafhankelijk van anderen, leidt dit tot veel meer verdieping en geluk in jouw liefde en andere persoonlijke relaties en waar je eerder het gevoel had heel veel moeite te moeten doen, wordt het steeds moeitelozer en veiliger.
Kun je wel echt onafhankelijk zijn in een relatie?
Ik communiceer altijd dat ik mensen leer, om onafhankelijk van anderen, voluit jezelf te zijn in de liefde en in relaties. Vaak worstelen Ontpop studenten met codependentie, ofwel mede-afhankelijkheid of relaties waarbij hun verlatingsangst of juist bindingsangst wordt geactiveerd. Het gaat erom dat je een veilige basis vindt in jezelf maar het neemt niet weg, dat ieder mens in de basis de diepe behoefte heeft aan intieme verbinding en geruststelling en de wetenschap dat er altijd iemand voor jou beschikbaar is. Een partner waaraan je kunt hechten, zoals je je vroeger aan je ouders hechtte.
Uit vele onderzoeken is gebleken dat, wanneer je eenmaal aan iemand gehecht bent, je met de ander een fysiologische eenheid gaat creëren. Dat heeft voor beide partners effect op je bloeddruk, hartslag, ademhaling en de hormoonspiegels in je bloed.
Het effect van een relatie op je gezondheid
Biologisch gezien, ben je dus eigenlijk helemaal niet onafhankelijk maar afhankelijk van elkaar voor het behoud van je eigen gezondheid. Wanneer je een intieme relatie hebt met een partner, reguleer je elkaars psychische en emotionele welzijn. Wanneer deze partner dichtbij en aanwezig is, maakt je dat wetenschappelijk bewezen rustig en helpt het stress verminderen. Hoe groter het gevoel van veiligheid en diepte van de verbinding in de relatie, hoe meer dit stress reducerend is.
Daar tegenover staat, dat je ook psychisch, emotioneel en fysiologisch compleet leeg kunt lopen op een relatie waarbij de balans scheef is en er sprake is van een ongelijkwaardige, destructieve of toxische relatie. Ik schreef eerder een stuk over de relatiebalans, met het effect van een ongelijkwaardige relatie en hoe je dat vaak samen in stand houdt.
Een relatie kan destructief of toxisch worden wanneer bij één van beide partners sprake is van een persoonlijkheidsstoornis, zoals narcisme of borderline problematiek, óf wanneer de persoonlijke hechtingsstijlen teveel worden geactiveerd en de balans doorslaat, zodat abnormaal ‘het nieuwe normaal’ wordt en de relatie echt schadelijk wordt voor de gezondheid en het welzijn.
Deze wetenschap maakt pijnlijk duidelijk hoe belangrijk het is dat je bij jezelf blijft inchecken en jezelf oprecht blijft afvragen of jouw relatie goed voor jou is, in plaats van of jij goed voor de relatie bent.
Zit jij in een toxische of ongelijkwaardige relatie en wil je dit patroon doorbreken en weer voluit en gezond, gelukkig zijn zoals je bent?
Elke dag dat je jouw behoeften aan de kant zet, is een dag te lang! Met ‘Onbelemmerd’, leer je in drie dagen tijd de fundamentele stappen die nodig zijn om je gelukkig te voelen vanuit jezelf, los van anderen, gebeurtenissen uit het verleden of externe factoren die jou voor je gevoel tegenwerken om echt voluit jezelf te zijn.
Wat is een ideale relatie?
In de ideale situatie om de balans van twee stevig op zichzelf staande individuen, die op een volwassen, respectvolle manier met elkaar kunnen verbinden met behoud van duidelijke grenzen. Zodra één van beiden niet stevig op zichzelf staat of de persoonlijke hechtingsstijl teveel geactiveerd wordt in relatie met de ander, dan ontstaan onrust, stress en relatieproblemen.
Relatie tussen een angstig en een vermijdend gehechte persoon
Je kunt. zoals ik zelf, uit een warm en liefdevol gezin komen maar doordat je angstig gehecht bent, in de val terecht komen van een relatie waarin de hechtingsstijlen botsen. Er is een soort magnetische en hele grote aantrekkingskracht tussen angstig en vermijdende mensen, waardoor je in een relatiepatroon terecht kunt komen, waaruit je met heel veel moeite kunt loskomen.
In de volgende afbeelding, zie je wat de individuele processen zijn en hoe deze in de dynamiek van de relatie het voelen van echte verbinding in de weg staan.
Heb jij symptomen van een angstige hechtingsstijl?
- Dan ben je gevoelig voor signalen van afwijzing
- Je vindt het lastig om effectief jouw behoeften te communiceren
- Je hebt behoefte aan geruststelling, bevestiging en wil je bemind voelen
- Je hebt er behoefte aan te weten waar je staat in de relatie
Heeft jouw partner de symptomen van een vermijdende hechtingsstijl?
- Dan wil hij emotioneel en/of fysiek afstand bewaren
- Geeft hij gemengde signalen die kunnen overkomen als afwijzing
- Is hij geneigd te focussen op negatieve punten van ander als excuus voor echte verbinding
Het patroon van de één triggert de ander en zorgt voor een vicieuze cirkel in de relatie. Als angstige persoon zoek je veiligheid in de diepe verbinding met de ander en in de relatie. Zodra er iets gebeurt waardoor er gevoelsmatig te veel afstand ontstaat, zal je actief gaan werken om de verbinding te versterken.
Voor je vermijdende partner is de verbinding juist een dreiging voor zijn onafhankelijkheid en autonomie. Hij wil vooral niet dat jij afhankelijk bent van hem en hij zoekt juist uitvluchten en afstand om zich ervan te verzekeren dat hij veilig is bij zichzelf. Niet in de relatie. Maar diep vanbinnen heeft hij ook behoefte aan verbinding. Hij heeft alleen geleerd om zijn gevoelens diep weg te stoppen en als een overlevingsmechanisme de overtuiging aangenomen dat hij het meest veilig is, als hij op zichzelf vertrouwt en hij wil zich daarin niet laten afleiden van iemand anders.
Moet je veilig gehecht zijn om een gezonde relatie te hebben?
Zoals ik al zei, een relatie zoals dit komt vaak voor! De dating wereld is vol van mensen met een vermijdende hechtingsstijl of bindingsangst, die steeds opnieuw weer een reden vinden om de relatie te verbreken. Maar pas op dat je niet gaat generaliseren met uitspraken als “alle mannen zijn zo”, “mannen zijn alleen maar uit op seks” of “er is geen ‘normale’ man meer op de markt.
Nog steeds het grootste aantal van de mensen is veilig gehecht. Er zijn echt genoeg mannen die veilig, sensitief en empathisch zijn en wel in staat zijn duidelijkheid te geven over zijn gevoel en over jullie relatie.
Het is ook een fabel dat je eerst jezelf compleet moet helen en op de rit moet hebben om een nieuwe, gezonde relatie aan te kunnen gaan. Het is namelijk ook wetenschappelijk bewezen dat een veilig gehechte persoon, de onveilig gehechte persoon in een relatie kan meetrekken in een gezondere hechtingsstijl. De veilige partner zorgt dan voor een schild van emotionele bescherming, waardoor het gemakkelijker wordt om de ‘boze buitenwereld’ tegemoet te treden.
Een relatie van aantrekken en afstoten
Zit jij in een relatie waarin jij en je partner botsende hechtingsstijlen en jij angstig bent en hij vermijdend? Dan zijn er verschillende opties voor het verloop van jullie relatie:
1. De relatie mislukt na vele pogingen.
Waarschijnlijke heb je heel veel aantrekken en afstoten en een emotionele rollercoaster ervaren. En misschien heb jij er alles aan gedaan om aan jezelf te werken, te helen en een veiligere hechtingsstijl te ontwikkelen voor jezelf. Maar als jouw partner niet meegaat in die groei en blijft teruggrijpen op zijn vermijdende hechtingsstijl, dan kun je op den duur niet meer doen dan je al hebt gedaan.
“Je hebt geen controle op wat de ander doet, alleen op hoe je er zelf mee omgaat.”
2. You settle for less.
Je legt je erbij neer dat de ander zo is en neemt genoegen met minder dan jouw diepe behoefte. Misschien geloof je niet meer dat èchte, veilige verbinding mogelijk is en heb je het opgegeven om jouw behoeften aan te geven omdat je keer op keer hebt ervaren dat het geen effect heeft en dat jouw partner zich steeds verder in zichzelf keert. Hij slaagt er niet in zich oprecht open te stellen naar jou en jij zal altijd diep vanbinnen het gevoel van verbinding missen.
3. Jullie werken actief samen aan meer zelfinzicht èn het veiliger maken van de verbinding.
Als jouw partner net als jij bereid is om zijn hechtingsstijl veiliger te maken en te erkennen dat hij ook ten diepste die verbinding met jou wil bereiken, dan kunnen jullie samenwerken aan meer zelfinzicht en meer verbinding. Zo kan jouw vermijdende partner tot de ontdekking komen, dat hij juist veel méér vrijheid en autonomie heeft in jullie relatie, wanneer hij ook zorg draagt voor jullie verbinding. Wanneer hij jou regelmatig geruststelt, bevestigd en duidelijkheid geeft over jullie relatie, dan zal jij merken dat je minder hard hoeft te werken voor het gevoel van verbondenheid en dan kun je er meer op vertrouwen dat het wel goed zit met jullie relatie. En op zijn beurt, zal hij zich veiliger voelen doordat jij voor zijn gevoel minder afhankelijk bent van hem, waardoor hij zijn emoties en gevoelens niet meer hoeft te onderdrukken. Voor beiden een win-win dus!
Je eigen hechting veiliger maken
Ben jij helemaal klaar met al het gedoe en de onrust in en rond relaties en wil je onbelemmerd en stevig op jezelf staan, wat er ook gebeurt? Schrijf je dan nu in voor het 3-daagse online programma 'Onbelemmerd', waarmee je gelijk na inschrijving kunt starten. In dit programma leer je de #3 fundamentele stappen die nodig zijn om gelukkig te zijn vanuit jezelf, los van externe bevestiging, goedkeuring of validatie van buitenaf. Dit wil je niet missen!
Veel van de informatie uit dit artikel komt uit het boek 'Verbonden' van Amir Levine & Rachel Heller en vooral vanuit mijn eigen ervaring en de vele gesprekken met de deelnemers van mijn programma. Het boek kun je hier kopen via Bol.com. In mijn 'boekwinkel' vindt je trouwens nog veel meer boeken die jou kunnen helpen meer inzicht te krijgen in jouw relatiepatronen, zodat je ze kunt doorbreken.
