Codependentie & afhankelijkheid; Relatieverslaving of gezond?

Codependentie is een dynamiek waarin je jezelf verliest in de behoeften van anderen, wat meestal resulteert in een onevenwichtige en ongezonde relatie. Relaties brengen altijd een zekere mate van afhankelijkheid met zich mee, maar bij codependentie raak je dusdanig verstrengeld in de dynamiek van de relatie en afhankelijkheid, waardoor je teveel afhankelijk van elkaar wordt en er een ongezonde vorm van mede afhankelijkheid ontstaat en een ongelijkwaardige relatie wat uiteindelijk onherroepelijk zorgt voor drama, onrust en problemen. 

Luister het artikel hier als Podcast:

Of lees rustig verder...

Codependentie uit zich in het pleasen en helpen van anderen, waarbij je jouw eigen wensen en behoeften uit het oog verliest. Dat kan heel subtiel gaan, zoals:

• Het instemmen met de plannen en ideeën van de ander omdat je de ander tevreden wilt houden omwille van jullie relatie. 
• Jouw mening of gevoel voor je houden omdat je de ander niet wilt kwetsen en geen conflict wilt veroorzaken
• Je verantwoordelijk voelen voor het geluk of welzijn van de ander, zelfs als dit ten koste gaat van jouw eigen welzijn
• Het proberen te controleren van situaties, mensen of uitkomsten in een poging om stabiliteit te behouden, zelfs als je hiermee je eigen behoeften negeert. 

Doe je het voor liefde of vanuit liefde? 

Wat is jouw motivatie om de ander te helpen of ben je een pleaser?

Als je jezelf herkent in het bovenstaande is het in de eerste plaats belangrijk om je bewust te worden van jouw achterliggende motivatie en waarom je doet wat jij doet. 

• Doe je het vanuit de hoop of verwachting om uiteindelijk dezelfde liefde terug te ontvangen die je geeft? 
• Of doe je het vanuit liefde en los van wat de ander wel of niet voor jou doet? 

Als je het doet voor liefde, om liefde te ontvangen en vanuit de hoop of verwachting dat je dat wat je geeft op een gelijkwaardige manier bij jou terugkomt, dan is dat vanuit schaarste en 'neediness'. Jouw eigenwaarde hangt dan feitelijk af van de reactie van de ander. 

• Ben ik goed, leuk, lief of aardig genoeg? 
• Doe ik goed genoeg mijn best?

Het voelt zó fijn als je een twinkeling in de ogen van de ander ziet en jezelf zo beter, waardevoller of mooier ziet! Maar als je dat nodig hebt om jezelf beter te voelen omdat je dat eigenlijk diep vanbinnen zelf niet voelt, dan is het een opvulling van jouw eigen gebrek aan eigenwaarde en zelfliefde. Auw!

Relatieverslaving

Je hoopt op bevestiging en goedkeuring van de ander, zodat jij weer even gerustgesteld bent jij goed bent zoals je bent en dat jij iets liefs of goeds gedaan hebt. Totdat je weer behoefte krijgt aan een nieuwe bevestiging. Dit is een relatieverslaving waarbij je steeds zoekt naar een nieuwe 'thrill', die je voelt wanneer je een compliment krijgt, iemand iets liefs zegt over jou of jou bedankt. Maar je vraagt hiermee om validatie en goedkeuring van buitenaf. Of je dat nu bewust doet of niet.

Als je wéét en voelt dat jij goed genoeg bent, in de eerste plaats jouw eigen gevoel, behoeften en wensen serieus neemt en eerlijk en trouw blijft aan jezelf, dan heb je die bevestiging en validatie niet meer van buitenaf nodig. Dan kun je gewoon ‘zijn’. Wanneer je vanuit deze staat van zijn dingen doet en anderen helpt vanuit trouw aan je eigen waarden, behoeften, wensen en grenzen, dan staat dat los van een wederdienst en kun je pas echt vanuit jouw hart geven en helpen. 

Iedereen heeft toch behoefte aan liefde, aandacht en genegenheid?

Ja, dat klopt. Het gaat om wanneer de balans doorslaat en er een ongezonde dynamiek ontstaat in je relatie. Om te voorkomen dat jouw relatie ongezond wordt, of om te vermijden dat je een ongezonde relatie aantrekt, is het van belang om je bewust te worden van deze patronen en dynamieken. Als je de neiging hebt om in relaties vooral te pleasen en anderen te willen helpen, dan ben je bewust of onbewust afhankelijk van de ander. Je ervaart een gevoel van waarde en liefde wanneer je anderen helpt, in plaats van te erkennen dat jij intrinsiek waardevol bent en liefde en aandacht verdient simpelweg door te zijn wie je bent. Uit angst om de ander, de verbinding of jullie relatie te verliezen, ga je extra hard je best doen. 

Veranderen vóór iemand en veranderen met iemand zijn twee verschillende dingen. Als je verandert met iemand, dan vind je het leuk wie je wordt. Maar als je verandert vóór iemand, dan verlies je wie je bent." Jay Shetty

Als je de neiging hebt om vóór iemand te veranderen, voel je je vaak aangetrokken tot partners die emotioneel niet volledig beschikbaar zijn, en waarbij je iets kunt bijdragen, fixen of helpen. Ironisch genoeg kunnen deze partners vaak worstelen met de tegenovergestelde dynamiek, namelijk vermijding. Tegenpolen trekken elkaar aan.

Een vermijdende of emotioneel onbereikbare partner

In de dynamiek van een relatie met een partner die vermijdend is, of emotioneel onbereikbaar wordt je als pleaser alsmaar opnieuw getriggerd in je patroon om te helpen, te fixen en te controleren. Je staat dan als het ware continu ‘aan’, waardoor de relatie ongemerkt heel veel energie kan kosten. 

• Waar jij juist een intrinsieke behoefte hebt aan emotionele verbinding, gaat een vermijdende partner deze verbinding juist uit de weg wanneer het te dichtbij komt.
• Emotioneel onbereikbare partners vermijden moeilijke gesprekken, wat leidt tot een gebrek aan diepgaande emotionele verbinding en begrip binnen de relatie.

Om te voorkomen dat de verbinding verbroken wordt, ga je dan extra je best doen om er te zijn voor je partner, liefde, zorg en aandacht te geven die de ander nodig heeft in de hoop om vervolgens weer gerustgesteld te worden en hetzelfde terug te ontvangen. Totdat je, vaak tot grote frustratie en onmacht tot de conclusie komt, dat je een ander niet kan helpen of tot inzicht kan brengen, als diegene daar zelf (nog niet) klaar voor is. Lees ook mijn artikel over hoe je herkent dat je een relatie met een vermijdende partner hebt en hoe je jezelf blijft, ondanks die angst en vermijding.

Het effect van codependentie op je zenuwstelsel

De constante drang om te pleasen en afhankelijk te zijn van de reacties van anderen heeft vaak ongemerkt een grotere invloed op jouw zenuwstelsel dan je denkt. Het voortdurend anticiperen op de behoeften van anderen en de angst voor afwijzing kunnen leiden tot chronische stress en spanning. Dit kan zich manifesteren in fysieke en mentale symptomen zoals:

• Vermoeidheid: Een constant gevoel van uitputting, zelfs na voldoende rust, als gevolg van de voortdurende stress en spanning.
• Slecht slapen: Moeite hebben met in slaap vallen, doorslapen of het ervaren van rusteloze nachten als gevolg van (onbewuste) aanhoudende mentale stress en je zenuwstelsel dat onder hoogspanning staat.
• Psychosomatische klachten: Fysieke symptomen zoals hoofdpijn, maagklachten, buikpijn, spierspanning, en andere lichamelijke ongemakken zonder duidelijke medische oorzaak.
• Frustratie: Een opbouwend gevoel van ongenoegen en irritatie als gevolg van de voortdurende stressfactoren in de relatie die je steeds probeert goed te praten.
• Onmacht: Het gevoel van hulpeloosheid en gebrek aan controle over de eigen situatie en emoties, waardoor je nog meer de ander gaat helpen, steunen en controleren.
• Woedeuitbarstingen: Onbeheerste uitbarstingen van woede als een reactie op opgehoopte frustraties, stress en spanning die je niet eerder hebt geuit, omwille van de ander en de relatie.
• Concentratieproblemen: Moeite hebben om te focussen en helder te denken als gevolg van een continu overprikkeld zenuwstelsel.

Het belang van het doorbreken van codependentie 

Wanneer je jarenlang of zelfs je hele leven lang, niet anders hebt gedaan dan pleasen, fixen en anderen helpen, terwijl je je eigen waarden, wensen en behoeften aan de kant hebt gezet, dan ben je je er vaak niet eens van bewust hoe belastend dit patroon is voor je eigen psychische en mentale gezondheid. 

Vaak is er eerst een wake-up call nodig waardoor je wordt geconfronteerd met je eigen ongezonde patronen, zoals een relatiebreuk, scheiding of een burn-out, die jou dwingen om je bewustzijn rond relaties te vergroten. 

Ongezonde relatiepatronen uiten zich naast alleen problemen in je liefdesrelatie ook in:

• Conflicten en misverstanden: Herhaaldelijke conflicten in jouw vriendschappen en relaties, die steeds volgens een vergelijkbaar patroon verlopen, en waarbij je steeds het gevoel hebt aan het kortste eind trekt.
• Gebrek aan vervulling en gemis: Als je merkt dat je ondanks al je inspanningen nog steeds een gevoel van leegte ervaart in je relaties.
• Gezondheidsproblemen: Fysieke symptomen zoals aanhoudende stress, slaapproblemen of andere gezondheidsklachten kunnen verbonden zijn met ongezonde relatiepatronen.
• Professionele uitdagingen: Problemen op het werk, zoals moeite met samenwerken of communiceren met collega's, onzekerheid over je competenties, slecht tegen kritiek kunnen en je aangevallen voelen
• Verandering in levensfase: Belangrijke overgangen in je leven, zoals het krijgen van kinderen, het ‘empty nest syndroom’ of pensioen, kunnen bestaande relatiedynamieken versterken of juist nieuwe uitdagingen introduceren.
• Persoonlijke groei: Een verlangen naar persoonlijke groei en zelfontwikkeling kan je aanzetten tot het onderzoeken van je relatiepatronen om te zien of ze in lijn zijn met je huidige waarden en doelen.

Al deze situaties zijn kansen voor zelfreflectie en groei. Als dit bij jou gebeurt, zie het dan als een katalysator voor het vergroten van jouw zelfbewustzijn en het nemen van stappen richting gezondere en meer vervullende relaties. Het leven gebeurt voor jou niet tegen jou. Alles wat gebeurt, gebeurt om jou verder te helpen en dient om jou te helpen bij te sturen en te helpen ontwikkelen richting meer geluk.

Een gezonde relatie is ook voor jou weggelegd

We hebben nu een diepgaande kijk gehad op codependentie, hoe het zich manifesteert in relaties, en de impact ervan op ons welzijn. Het is belangrijk om te erkennen dat het doorbreken van deze patronen niet gemakkelijk is, maar het is een reis die de moeite waard is. Het begint allemaal met zelfbewustzijn en de bereidheid om te groeien. Onthoud dat je het waard bent om gezonde en vervullende relaties te hebben, waarin je jezelf kunt zijn zonder jezelf te verliezen in de behoeften van anderen. Het is tijd om te investeren in je eigen welzijn en geluk.

Stevig op Jezelf Staan biedt een weg naar die transformatie. Met de juiste begeleiding en tools kun je in zes weken je codependentie en ongezonde relatiepatronen doorbreken. Het is een reis van zelfontdekking, zelfacceptatie en groei. Dus waar wacht je nog op? Neem vandaag nog de eerste stap naar een gezonder en gelukkiger leven. Neem contact met me op via WhatsApp of plan een vrijblijvende telefonische kennismaking. Laten we samen werken aan het doorbreken van ongezonde patronen en het creëren van betekenisvolle relaties.

En vergeet niet, je verdient het om volledig jezelf te zijn en te stralen, los van externe factoren. Ontvang gratis toegang tot Onbelemmerd en leer de #3 cruciale stappen om dit te bereiken.

Onbelemmerd!